Info van de site van Jan Tempelman
even ter opfrissing van uw geheugen
nectar wordt door bijen verzameld op:
-
- nectarklieren in bloemen (florale nectar)
-
- nectarklieren elders op de plant (extra florale nectar)
-
- uitscheidingsprodukt van luizen (honing dauw)
nectar produktie afhankelijk van
-
- weersgesteldheid, neerslag / zon
-
- bodemgesteldheid
-
- soort plant.
nectar samenstelling:
|
glucose |
fruktose |
sacharose |
|
druivensuiker |
vruchtensuiker |
rietsuiker |
gemiddeld |
35% |
40% |
5% |
uitschieters: |
gele mosterd
Sinapis spp |
55% |
46% |
0 |
koolzaad
Brassia spp. |
55% |
45% |
2% |
witte klaver
Trifolium spp. |
10% |
27% |
63% |
salie
Salvia spp. |
5% |
18% |
76% |
alpenroosje
Rhododendron spp |
0% |
0% |
100% |
uit: Der Honig; E. Zander en a. Maurizio
nog meer tabelletjes
Kristallisatie:
Kristallisatie is de vorming van glucose-kristallen. De korreligheid wordt
bepaald door de hoeveelheid glucose in oververzadiging.
Dus: kristallisatie is alleen afhankelijk van de hoeveelheid glucose
t.o.v. het vochtgehalte.
Glucose is minder oplosbaar in water dan fruktose en kristalliseert
dus eerst. Hierbij komt water vrij.
dus acacia honing, weinig glucose >>>> nooit kristallisatie
koolzaad honing, veel glucose >>>> altijd kristallisatie.
beinvloeding van de kristallisatie
door temperatuur.
versnelling van de kristallisatie:
-
door enten met een reeds gekristalliseerd honing.
-
vaste onzuiverheden en luchtbellen
-
dus niet goed zeven en te koud klaren
-
zodat de kristal een "beginpunt" heeft om te bouwen
-
daarom worden in sommige fabriekshoningen alle stuifmeelkorrels weg gefilterd
vertragen van de kristallisatie:
-
een hoog watergehalte
-
een hoog dextrinegehalte ( bv honingdauw)
-
een hoog gehalte aan eiwitten en niet-suikers
een potje sterk gekristalliseerd:
-
onderin kristallisatie van glucose
-
en daardoor ontmenging, waarbij water vrijkomt die opstijgt
-
bovenin waterrijke fruktose met kans op gisting.
Door verwarming (aubain marie) lost de kristallisatie weerop. Echter:
nooit hoger dan 40 °C verwarmen. i.v.m. HMF gehalte
en de afbraak van enzymen.
Chemisch onderzoek van een in lagen verdeeld honingmonster
|
bovenlaag,
vloeibaar |
benedenlaag,
gekristalliseerd |
vocht |
20,3%
|
9.8%
|
suikers |
fruktose |
61.1%
|
37,8%
|
glucose |
26,1%
|
54,9%
|
sucharose |
0,5%
|
0,3%
|
maltose |
10,4%
|
5,8%
|
isomaltose |
0,9%
|
0,4%
|
triose |
1,0%
|
0,8%
|
glucose/water verhouding |
1,28
|
5,6
|
Overgenomen uit het honingboek van de KVIB
Kaarsvet vorming
Inderdaad; het wordt ook wel ijsbloemkristallisatie genoemd.
In een oud Bienenweltnummer vond ik 'van de hoed en de rand':
Hoe hoger het glucosegehalte in de honing, hoe sneller de honing kristalliseert (koolzaad, paardebloem).
Bij een hoog fructosegehalte
(acacia, linde en honingdauwhoning) is er weinig of geen kristallisatie.
Maar niet alleen de suikersoort, ook het watergehalte heeft invloed op het kristallisatieproces: dit gaat het meest voorspoedig bij 15-18%water.
(Bij 14% wordt het door de te hoge viscositeit of stroperigheid
geremd, boven 19% water gaat het langzamer door het te lage
suikergehalte).
In elke honing bevinden zich kristallisatiekiemen, zoals
pollen, bijenhaartjes of minuscule luchtbelletjes.
De speciale
ijsbloemenvorm, die als een parrafine-achtig waas tegen het glas
aanligt, is een kristallisatie die ontstaat bij een combinatie van een laag vochtgehalte en minieme luchtbelletjes.
Vandaaruit waaiert dekristallisatie naar alle richtingen uit. Het ziet er niet zo mooi uit,
maar de 'kenner' weet dat hij te doen heeft met een honing met een
prachtig laag watergehalte.
honing verwerking
Het doel is dus een gecontroleerde kristallisatie, met als uitkomst kleine
kristallen zodat het gemakkelijk smeerbaar blijft.
klaren/rusten:
bij kamertemperatuur een a twee weken rusten om luchtbellen en wasdeeltjes
te laten stijgen. Daarna bovenste schuim/wasdeeltjes laag afscheppen met
schuimspaan.
roeren:
bij kamer temperatuur. Dit is dus duidelijk FOUT. MOET ZIJN KELDER TEMPERATUUR
roeren met RVS spiraal (boormachine 650 Watt)
snel kristalliserende honing 2 maal daags ± 5 min.
andere honing 1 maal daags ± 3 min.
niet kristaliserende (bv acacia) en heide honing niet roeren.
Roeren vooral langs de wanden en bodem omdat daar de kristallisatie
begint
Voeger met driekantige beukenhouten staaf, tegenwoordig met een RVS
roerspiraal (BIJENHUIS, Wageningen) en een elektrische boormachine( min
650 Watt)
Waarom roeren?
-
- grote kristallen worden kapot geslagen
-
- door kristallisatie treed ontmenging op (bij kristallisatie komt watervrij)
-
door te roeren weer een homogene massa.
Waarom kelder temperatuur?
-
Bij kelder temperatuur vormen zich voornamelijk kleine kristallen
Helaas is het zeer gecompliceerd een voorspelling te doen over de mate
van kristallisatie.
Afvullen:
-
verwijdt zoveel mogelijk insluiting van luchtbellen.
Niet direct op een koude plaats zetten, zodat de evt.toch nog ingesloten
lucht kan opstijgen
Oppotten:
Etiket eisen door de waren wet gevat in ALGEMEEN AANDUIDINGS BESLUIT:
-
- gewicht in grammen (wat je aangeeft moet er ook inzitten)
-
- naam en adres aanbieder
-
- het woord: honing
-
- code zodanig dat de partij terug te vinden is
-
- de zin (afkorting <THT> VERBODEN): ten minste houdbaar tot:
-
vuistregel vochtgehalte 20% dan 3 maanden
-
vuistregel vochtgehalte 19% dan 6 maanden
-
vuistregel vochtgehalte 18% dan 12 maanden
-
vuistregel vochtgehalte 17% dan 2 jaar
Volgende aanduidingen mogen:
-
- botanische herkomst (de honing moet dan overwegens (smaak, chemisch en
microscopisch) van de aangegeven herkomst zijn)
-
- geografische aanduiding (de honing MOET dan VOLLEDIG van de aangegeven
herkomst zijn)
Botanische herkomst:
Alleen vast te stellen na determinatie van de stuifmeelkorrels in de
honing
-
tamme kastanje, phacelia, vergeet-me-niet: meer dan 90 % van deze stuifmeelkorrels
-
koolzaad, klaver, fruit: meer dan 45 % van deze stuifmeelkorrels
-
vossebes, borage, crambe en distel: meer dan 30% van deze stuifmeelkorrels
-
acacia (Robinia), linde: meer dan 20% van deze stuifmeelkorrels .
Bewaren:
tussen 9 en 12 °C, dus kelder temperatuur, en belangrijk voorkom temperatuurschommelingen.
een alternatief
Dhr. W Verkruisen (R «dam) vertelde dat hij de volgende werkwijze
in Chili heeft gezien. Alle honing wordt daar in een groot vat (300 kg.)
gedaan. Geklaard wordt er niet. Gewacht wordt tot alles is gekristalliseerd.
Vervolgens wordt eerst de bovenste laag afgeschept, waarna een sterke motor
met een soort vliegtuigpropeller de gekristalliseerde honing weer tot créme
slaat. Hoe langer deze procesgang hoe kleiner de kristallen, hoe fijner
de créme.